Giám sát viên PBS đề cập đến
những khuyết điểm trong phóng sự “Khủng Bố tại Little Saigon”
Hoàng Tứ Duy
Cùng tác giả:
- Thư Ngỏ đến Frontline/ProPublica về
chương trình “Khủng bố tại Little Saigon”
- Lê Quốc Quân, người bạn đang trong
tù
- Nhân quyền phải đi trước vũ khí cho
Việt Nam
Trong thập niên 80 có một số ký giả người Mỹ gốc Việt bị giết hại
tàn bạo. Đây là một tội phạm mà các cơ quan công lực không giải được. Rồi bây
giờ xuất hiện A.C. Thompson với phóng sự điều tra giật gân cáo buộc một tổ chức
chống cộng người Việt nổi tiếng (“Mặt Trận”) điều hành một đội sát thủ và can
tội giết người. Phim phóng sự mô tả một dấu vết khủng bố trong cộng đồng và các
nhà hoạt động thù hận muốn khởi động lại cuộc chiến Việt Nam.
Tuy phóng sự “Khủng Bố tại Little Saigon” không nhắc đến Việt Tân
hay cáo buộc bất cứ thành viên nào của chúng tôi làm điều sai quấy, tôi rất
lấy làm phiền bởi những sai lầm trong phóng sự điều tra của Frontline/ProPublica.
Để điều chỉnh những sai lầm đó, tôi có viết một thư ngỏ đến ban biên tập của
chương trình và có ký vào một kiến nghị gửi đến giám sát viên của PBS là ông
Michael Getler để kêu gọi điều tra về việc làm phóng sự cẩu thả.
Điều vui là ông Getler, người giữ vai trò phê bình nội bộ và độc
lập bên trong PBS, đã công khai lên tiếng và ý kiến của ông nêu nghi vấn về cách
thức điều tra trong phim phóng sự “Khủng Bố”. Phản hồi của ông rất dài vì tóm
tắt những tranh cãi xoay quanh phóng sự này. Ông Getler cho biết có nhận kiến
nghị của cộng đồng cùng với những điểm then chốt nêu lên trong lá thư ngỏ của
Việt Tân. Ông nêu ra thành tích của các nhà làm phim/ký giả của phóng sự như
một sự công nhận có giá trị.
Kết luận của ông có thể tóm gọn như sau:
“Nếu không có bà Tang-Wilcox [điều tra viên FBI
về hưu], tôi nghĩ là điểm tập trung của phóng sự về cái chết của các ký giả -
và những cuộc phỏng vấn trước ống kính với những người được cho là bạn Việt
Nam, là kẻ tình nghi, là cựu thành viên Mặt Trận và điềm chỉ viên, cộng với việc
Thompson đề cập đến một cựu lãnh đạo cao cấp khác của Mặt Trận mà tên thì
không thể tiết lộ nhưng lại “chắc chắn” là K9 giết ký giả tại San Francisco và
Houston - thì không thể đứng vững dưới sự duyệt xét phải gặp.”
Mặc dầu các tài liệu quảng cáo khoe là có chứng cớ “mới”, độ tin
cậy của phóng sự dựa trên quan điểm cá nhân của một nhân viên FBI. Cần lưu ý là
FBI rút kết luận sau nhiều năm điều tra các hồ sơ này là không có đủ chứng cớ
để truy tố ai về tội giết người. Nhân viên FBI Katherine Tang-Wilcox, được xuất
hiện nhiều trong phim phóng sự, đã không thể cung cấp cho cấp trên các chứng
cứ hỗ trợ cho giả thuyết của bà đặt ra.
Giám sát viên của PBS cũng phê bình cách sử dụng lời đồn đãi và
nguồn ẩn danh trong phóng sự:
“Điều thiếu sót mà tôi cảm thấy làm yếu
sự trình bày của chương trình này là như sau. Cuộc phỏng vấn với một
"người bạn cũ" của nhà xuất bản bị giết, có tính cách
cáo buộc thì lại ẩn danh. Những người cựu lãnh đạo khác của Mặt Trận
thì nói về những vụ giết người này với những điều như: "Tôi
không nghe thấy nhưng có người nói với tôi... Tôi không muốn chỉ vào
ai… Đó là những điều tôi nghe thấy." Những người khác thì phủ nhận
có liên can. Một cựu phóng viên của báo Los Angeles Times thì nói
"Có một vài điều gần như đồng thuận...có người nghĩ rằng".
Tất cả có vẻ tự nhiên cho một cuộc điều tra như loại này, nhưng nó đã
không mang thêm sự khả tín cho một câu chuyện không có phân giải ngay từ
khởi đầu.
Chưa đến nửa phim phóng sự, Thompson nói, “Nhưng
sau nhiều cuộc gặp, một số cựu lãnh đạo Mặt Trận xác nhận điều tình nghi trong
hồ sơ FBI, rằng K9 là đơn vị bí mật mà Mặt Trận dùng để nhắm vào kẻ thù.”
Điều đó ở đâu ra vậy? Dựa vào đâu để bảo rằng
các cựu lãnh đạo Mặt Trận xác nhận điều này? Tới điểm đó, những người duy nhất
nói điều đó trong phóng sự là “người bạn cũ” ẩn danh và nhân viên FBI về hưu Tang-Wilcox.
Ở cuối chương trình, Thompson bảo với người con trai của nhà báo bị sát hại là:
“Mặt Trận có một đội sát thủ. Nó có tên là K9. Các thành viên của tổ chức bảo
với chúng tôi là K9 giết chết bố anh.” Điều đó có thể đúng, và trong vai trò
khán giả đó là điều mà bạn nghĩ là đúng. Nhưng đối với tôi dường như phóng sự
không xác định được “các thành viên của tổ chức” đã nói gì trước ống kính.”
Cuối cùng, ông Getler phê bình vai trò xướng ngôn của Thompson
trong phóng sự mà ông cảm thấy là nó “mang nét một cuộc chinh phạt cá nhân và xin
lỗi.” Như nhiều người xem phóng sự này, tôi cảm thấy “cuộc chinh phạt” này là
động lực thúc đẩy người ký giả dùng chứng cớ một cách chọn lọc hoặc trích dẫn
thông tin ra khỏi khung cảnh vấn đề để hỗ trợ cho cốt chuyện đã định trước. Quả
thật, ông Getler thấy cách làm này gây lệch lạc và ngăn ngừa người xem thấu
hiểu “điều gì thực sự mới và có thể kiểm chứng.”
Có thể hiểu được là Thompson phiền muộn về truyền thông Hoa Kỳ đã không
làm tròn nghĩa vụ với gia đình của các ký giả người Mỹ gốc Việt bị sát hại.
Đáng tiếc là ông cũng lại không làm tròn nghĩa vụ với các gia đình này khi dẫn
dắt họ trật đường – kết thúc phóng sự bằng cách đưa ra kết cuộc sai lầm cho
người con trai của một ký giả bị sát hại.
Như trong thư tôi viết cho người con trai của ký giả Nguyễn Đạm Phong,
tôi nhìn thấy nỗi đau và sầu khổ của gia đình gánh chịu trong nhiều năm. Cùng
lúc, tôi rất lấy làm phiền bởi việc A.C. Thompson, trong nỗ lực đi tìm câu
trả lời, đã dùng đồng đội và những người tiên phong của chúng tôi như dê tế
thần. Những người trong chúng tôi hoạt động tự nguyện trong Việt Tân và/hoặc
từng sinh hoạt trong Mặt Trận là những cá nhân bình thường tranh đấu chống bất
công. Chúng tôi lên án việc sử dụng bạo lực. Chúng tôi tôn trọng tự do báo chí.
Chúng tôi tin rằng đó là một trong những quyền căn bản của một xã hội công
bằng.
Ông Getler nhìn nhận giá trị của chủ đề và việc điều tra cùng lúc công
khai thừa nhận có những khiếm khuyết trong phóng sự “Khủng Bố tại Little
Saigon.” Tôi thành thật hy vọng là các ký giả có tinh thần trách nhiệm và giới
điều tra chuyên nghiệp sẽ xem xét các vụ sát hại chưa giải quyết để cuối cùng
đưa lại mối an bình cho gia đình của những ký giả người Mỹ gốc Việt bị sát hại.
Lời phê bình của giám sát viên PBS ông Michael Getler về phim
phóng sự cũng hậu thuẩn điều mà nhiều người kêu gọi: Frontline và ProPublica nên
làm gương trong chính sách kiên quyết duy trì tính chuyên nghiệp và sự thành
thật trí thức của mình bằng cách rút lại chương trình “Khủng Bố tại Little
Saigon” và xin lỗi những người bị cáo buộc sai lầm trong chương trình này.
__._,_.___
No comments:
Post a Comment